Beyincik “küçük beyin” olarak bilinir. Beyincik, vücudun diğer kısımlarıyla olduğu gibi beynin de diğer kısımlarıyla bağlantıları nedeniyle motor koordinasyonu, denge ve kas elastikiyeti gibi fonksiyonların çalışmasını düzenler. Sıçan beyinciğinin fastigial çekirdek davranış üzerinde herhangi bir rol oynasın ya da oynamasın, referans belleği ve işleyen bellek şuanki çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Wistar albino sıçanının spino-serebellum’ unun bir parçası olarak fastigial nucleus, stereotaksik teknikler kullanılarak elektroliktik lezyon ile tek taraflı olarak(sol taraf) yok edilmiştir. Laboratuvar ortamında opere edilen hayvanlardaki gibi kontrollerle lezyondan sonra davranış, öğrenme ve hafıza 10. ve 15. günde artı labirent ve radyal labirent yükselten açık alan testi kullanılarak analiz edilmiştir. Davranıştaki değişimler 15. günde değil sadece 10. günde görülmüştür. Beyinciğinin hafıza sürecinde rol oynamadığı görülen gruplar arasında radyal labirentte hiçbir değişim görülmemiştir. 10. günde algılanan davranış değişiklikleri, iltihap azalacağı ve metabolizma normalleşeceği için 15. günde iyileşmesini takiben zarar gören kısımlardaki iltihap ya da zayıflamış metabolizma yüzünden olabilir. Bu sonuçlar göstermektedir ki fastigial çekirdek davranış ya da hafıza üzerinde herhangi bir rol oynamamaktadır.

Çeşitli çalışmalar, insanlarda bellek kontrolünün (anımsamada bastırma) yürütücü bir işlev olarak prefrontal korteks denetiminde aktif bir mekanizma ile gerçekleştiğini göstermiştir. Prefrontal korteksin ovaryen hormonların müdahalesine oldukça açık olduğu bilinmekle birlikte bu etkinin anımsamada bastırma işlevi sırasında nasıl bir rol oynadığı bilinmemektedir. Burada sunulan çalışma bir bellek kontrolü modeli olan düşün/düşünme paradigmasını (think /no think paradigm) kullanarak ve ovaryen hormonların kantitatif olarak analiz edildiği denek-içi desen düzeneği ile bu soruya cevap aramaktadır. Menstrual siklusun foliküler (düşük estrojen ve progesteron) ve midlüteal (yüksek estrojen ve progesteron) fazlarındaki bellek kontrol oranları kıyaslanmıştır. Veriler göstermektedir ki midlüteal fazda, deneklerin % 63.6 si, önceden öğrenilmiş kelime çiftlerini ‘düşünmeme koşulu’ yani ‘ip ucu kelimesi ile ilişkili hedef kelimesini düşünmeme koşulu’ (NT condition)- sırasında aktif unutma (anımsamada bastırma) becerisi göstermiştir (istatiksel olarak anlamlı bir şekilde kendiliğinden unutma oranına göre daha çok unutma ya da daha az hatırlama). Ancak ‘düşünmeme koşulunun’ bellek kontrolü üzerindeki bu etkisi, düşün/düşünme prosedürünü takiben yapılan bellek testleri ile gösterildiği gibi foliküler fazda gözlenmemiştir. Bu sonuçlar bellek kontrolü işleminin ovaryen hormonlar ile ilişkili bir durum olduğunu göstermektedir.

Agmantin, nöromodülatör ve nörotransmitter olarak çalışır. Davranışsal olarak agmatin, antidepresanvari etkiler uygular. Enzim olan agmatinaz, agmatini indirger ve böylece devre dışı bırakır. İnsan agmatinini kodlayan, bipolar bozukluk ve majör depresyonla bağlantılı olan bu genin konumu 1p36. kromozomdadır. Fakat bu enzim nöropsikiyatrik hastalıklar bağlamında henüz detaylı olarak incelenmemiştir. Duygusal bozuklukları olan bireylerin postmortem hipokampüsündeki agmatin protein dışavurumunu inceledik. Agmatin proteini, hipokampüs ve diğer beyin bölgelerindeki internöronlar altkümesinde saptanmıştır. Depresif hastalarda agmatin-immunopozitif hücre gövdelerinin sayısı ve sayısal çoğunluğu incelemedeki bütün kısımlarda (hipokampüs, habenula, insular korteks ve temporal korteks) fazlasıyla artmıştır. Agmatin doğal olarak arjininin kırılmasıyla/ bozulmasıyla ortaya çıkmaktadır. L-arjinin ve diğer katyonik amino asitlerin( L-lisin ve L-ornitin gibi) hücresel alınımına temel olarak katonyik amino asit transporter(CAT) proteinleri aracılık eder. Duygudurum bozukluğu olan hastalarda, hipokampüsün CA2 kısmındaki hCAT1 immunoreaktif nöronların sayısal yoğunluğunda sınırlı bir azalma vardı.

Şizofrenide glutamat hipotezi N-metil-D-aspartat (NMDA) reseptör antagonistlerinin insanlarda ve deney hayvanlarda şizofreni semptomları oluşturmasına dayanır. Anormal glutamaterjik iletinin şizofreninin bilişsel, pozitif ve negative semptomları ile ilişkisine işaret eden birçok kanıt vardır ve glutamaterjik sistem şizofreni tedavisinde yeni ilaçların geliştirilmesi için güncel ve önemli bir odaktır. Poliaminler doğada ve canlı organizmalarda yaygın olarak bulunan putresin, spermidin, spermin ve agmatin gibi birden fazla amin içeren alifatik moleküllerdir. Poliaminler ve bunların biyosentetik enzimleri vücutta merkezi sinir sistemi de (MSS) dâhil olmak üzere yaygın olarak bulunur. Poliaminler hücre büyümesinin modülasyonu ve hücre membran işlevlerinde önemli bir role sahiptir. Şizofreninin sinir hücresi membranlarındaki genel bir anomalite ile ilişkili olduğu hipotezi ileri sürülmüştür. Bir poliamin olan agmatin sıçan hipokampal nöronlarında glutamaterjik NMDA reseptörlerini seçici bir şekilde bloke eder. Poliaminlerle şizofreni hastalığının etyopatogenezi arasında ilişkiye işaret eden çeşitli kanıtlar da mevcuttur. Bu gözden geçirme yazısında biyolojik aktif bir nörotransmitter olan agmatin ile NMDA reseptörleri arasındaki etkileşme üzerinden şizofreninin anlaşılmasına yönelik yeni bir yaklaşım ileri sürülmektedir.

Spermidin, spermin ve agmatini içeren poliaminler beyne özgü pek çok fonksiyonu çalıştırmaktadır. Poliamin dolaşım mekanizmaları, beyinde nöromodülatör ve nörotransmitterler gibi sinaptik olarak salgılanabilen bu organik katyonların yeniden dağıtımından sorumlu olabilmektedir. Bu nedenle, poliaminlerin lokalizasyon ve fonksiyon incelemesine ek olarak poliamin yolak enzimlerinin lokalizasyonu, özellikle psikolojik bozukluklar ve nörolojik dejeneratif hastalıklarda poliaminlerin hücre tanımlaması ve bölgeye özgü rolleriyle alakalı hatırı sayılır bilgiler sağlamaktadır. Belirli nöronal devreler fizyolojik ve farmakolojik araştırmalara bağlıdır. Bu çalışma kapsamında spermedin sentezi ve agmatinin belirli sinaptik ifadesini nispeten gösteren serebral korteksi ve medial habenulayı elektrofizyolojik olarak incelenmiştir. Her iki alanda da ilgili poliaminler açık bir şekilde elektriksel aktiviteyi etkilemekte ve medial habenula majör depresif rahatsızlığın etiyolojisinde yer alabilmektedir. Bu bağlamda, paraventriküler talamik nükleusu gibi beynin diğer bölümlerindeki agmatinin ifadesiyle depresyon ilişkisinin olasılığı tartışılacaktır.

Kan-enjeksiyon- yaralanma fobisi (BII) bir bireyin direkt ya da dolaylı olarak kana, enjeksiyonlara ya da yara görmeye maruz kaldığı ve bu durumlardan kaçınma eğiliminin olduğu aşırı korku durumudur. BII fobisi erkeklere göre kadınlarda daha yaygındır. Bu fobi bayılmanın olduğu hemen hemen tek spesifik fobi ve tek kaygı bozukluğudur. Bayılma, BII fobili bireylere daha fazla endişe verse de aslında bayılma bu bireyler bir çeşit hayatta kalma mekanizmasına ihtiyaç duydukları zamanlarda da oluşabilir. Cinsiyetler arasındaki semptom farklılıklarını içeren bu makalede soylardaki BII fobisinin insanlarda nasıl oluşmuş olabileceğini tartışacağız. Cinsiyetler arasındaki beyin farklılıklarına bağlı olan bayılmayı özel olarak inceleyen çalışmalar yoktur. Fakat kadın ve erkek beyinlerindeki farklılıkları inceleyen iyi yapılmış çalışmalar mevcuttur. Bunu düşünerek cinsiyetler arasındaki problemlere bağlı olan beyin ve davranış farklılıklarına sebep olan gen ifade seviyesinde kadın ve erkek beyinlerindeki farklılıkları gösteren bazı yeni buluşları da yeniden inceleyeceğiz. Beyinin davranışsal problemlerini anlamak için çok yönlü bir perspektif zorunlu bir ihtiyaçtır.

Kuduz, etobur hayvanlardan insanlara geçen tropikal zoonoz bir hastalıktır. İnsanda görülen kuduz vakalarının çoğunluğunun Asya ve Afrika ülkelerinde olduğu rapor edilmiştir. Hindistan’da dünyadaki herhangi bir ülkede olandan çok daha fazla kuduz ölümü olduğu tespit edilmiştir. Kuduz için etkili bir tedavi yoktur; tedavi sadece aşı ile yapılabilmektedir. Tedavi insan ve hayvanlarda farklı seviyelerde müdahaleleri gerektirmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün amacı Hindistan’ı da içeren endemik Güney Doğu Asya ülkelerinde 2020 yılına kadar bu hastalığı ortadan kaldırmaktır. Hindistan’da kuduz kontrollerindeki kilit sorunlar; sektörler arası koordinasyon eksikliği, kuduz hastalığı için yapılan yetersiz denetim sistemi, yetersiz kuduz araştırması ve sürdürülebilirliğidir. Sonuç olarak, sürekli olarak kuduz döngüsünü engellemek için dünyanın bu bölgesinde kuduzu yok etmek zorunludur.

Otizm, son verilere gore, 100 çocuktan 1-2 sinde görülen bir çocukluk çağı nörogelişimsel hastalığıdır.Nörogelişimsel bir hastalık olan otizmde genetik ve çevresel faktörler rol oynar. Otizmin moleküler ve mekanistik temelleri aydınlatılmaya başlanmıştır. Hastalığın genetik altyapılarından biri olarak, glutamat gen mekanizması, teşhis ve tedavisi için yeni bir metod geliştirilmesine olanak sağlayabilir. Bu kısa derlemenin amacı, otizmin genetik ve çevresel nedenleri ile ilgili yapılan son çalışmalardan faydalanılarak hastalık hakkında bilgi edinmektir.

Nörobilimin geleceği, beynin çeşitli disiplin ve geleneklerden gelen bilimciler tarafından çalışılmasında yenileşimci bir bakış açısına ihtiyaç duymaktadır. Zihin, Beyin ve Eğitim (ZBE) alanı psikoloji, biyoloji ve eğitimdeki araştırmacı ve bilimciler için bir buluşma noktasıdır. Eğitim psikolojisindeki gibi psikolojiden eğitime ya da eğitim nörobilimindeki gibi nörobilimden eğitime tek yönlü bir bilgi paylaşımının aksine, ZBE üç alan arasındaki iki yönlü bilgi akışıyla takdir edilmektedir. ZBE olgusundaki gibi, nörobilim, psikoloji ve eğitim arasındaki transdisipliner girişimler, sadece biyolojik ve nörolojik hastalıkların tedavisi için değil aynı zamanda etkili öğrenme ve pozitif gelişimde en uygun sonuçların gerçekleştirilmesi için daha fazla umut vaat etmektedir.

-